Opis
W roku 2019, miłośników naszej narodowej literatury i sztuki, czeka wiele ważnych wydarzeń, związanych z upamiętnianiem rocznicowych jubileuszy naszych twórców. Pierwsze z nich będzie miało miejsce już 15 stycznia, bo właśnie tego dnia, równe 150 lat temu ( 1869 r. ) w Krakowie urodził się największy artysta okresu Młodej Polski – Stanisław Wyspiański. Najzdolniejszy uczeń mistrza Jana Matejki i najwybitniejszy absolwent krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, był genialnym dramaturgiem, poetą, pisarzem, malarzem, rysownikiem, scenografem, projektantem i konserwatorem. Przez większość historyków i krytyków sztuki, Stanisław Wyspiański, jest uważany za największego polskiego malarza, który stworzył własny oryginalny styl o randze międzynarodowej. Z przypomnieniem Czytelnikom twórczości dramatycznej Stanisława Wyspiańskiego, mieliśmy okazję w roku 2017, w którym jego najsłynniejszy dramat „Wesele” został wybrany do prezentacji podczas wielkiej społecznej akcji Narodowego Czytania, realizowanej pod patronatem Prezydenta RP.
Obecnie prezentowany album „Stanisław Wyspiański”, został przygotowany przez uznaną w naszym kraju badaczkę historii malarstwa europejskiego – Lubę Ristujczinę. Tak jak w przypadku poprzedniego albumu tej autorki „Jan Matejko”, motywem przewodnim w niniejszym albumie jest prezentacja dorobku malarskiego Stanisława Wyspiańskiego. Jednak obok przybliżenia dorobku malarskiego, autorka w eseistycznej formie przypomina Czytelnikowi ciekawą i niezwykle skomplikowaną biografię autora „Wesela”. Pośród badaczy złożonej twórczości Stanisława Wyspiańskiego, nie ma do dzisiaj pełnej zgody co do ilości namalowanych i narysowanych dzieł. Przyczyniły się do tego między innymi częste zmiany miejsca zamieszkania oraz zmiany adresów pracowni. W albumie przygotowanym z okazji jubileuszu 150 rocznicy urodzin krakowskiego artysty, znajduje się ponad 230 reprodukcji jego obrazów i rysunków. Pośród tej liczby w albumie znajduje się dwanaście reprodukcji autoportretów artysty oraz 9 reprodukcji obrazów zaginionych (m.in. „Apollo na Olimpie”, „Zeus i Tedyta”, „Portret podwójny Elizy Pareńskiej” ). Podobnie jak w przypadku albumu „Jan Matejko”, podczas intensywnej pracy przygotowawczej, wydawcy udało się zdobyć zgodę na zaprezentowanie reprodukcji obrazów autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, znajdujących się w kolekcjach prywatnych. Takich reprodukcji w albumie jest aż 12 (np. „Portret Beaty Matejkówny”, „Portret Lucjana Rydla z Primaverą”, „Caritas” – replika kartonu dekoracji, „Chaty w Grębowie”, „Portret żony z pelargoniami”, „Zakola Wisły” ).
Tajniki twórczości malarskiej artysty autorka przedstawia w porządku chronologicznym co znacznie ułatwia śledzenie zmian jakie zachodziły w jego warsztacie twórczym. Wielki wpływ na dopracowanie się przez Wyspiańskiego swego własnego stylu malowania miały liczne podróże zagraniczne do wielu ośrodków twórczych a zwłaszcza czterokrotne pobyty w Paryżu jakie miały miejsce w latach 1890 – 1894. Artysta wraz ze swoim bliskim przyjacielem Józefem Mehofferem w czasie wielomiesięcznych pobytów w Paryżu miał możliwość poznania technik malarskich stosowanych przez największych malarzy europejskich tworzących w tym okresie m.in. Paula Gauguina. Biografowie Wyspiańskiego są zgodni, że w czasie pobytu w Paryżu, nastąpiło u Wyspiańskiego całkowite przedefiniowanie stosunku do sztuki. Artysta patrzył, pytał, czytał i wewnętrznie pojął swoją rolę jako artysty. To także podczas pobytu w Paryżu odkrył na nowo pastel – czyli technikę pozwalająca na szybkie zrealizowanie jakiegoś pomysłu. Z tego okresu pochodzą jego trzy najpiękniejsze autoportrety m.in. „Autoportret w kontuszu”. Spośród dzieł malarskich Wyspiańskiego, szczególne uznanie zyskały portrety dzieci – dzieci pełnych smutku i zmyślenia, przy tworzeniu których ograniczając do minimum ilość kresek i kolorowych plam, zdołał uwidocznić ich cechy charakteru. Omawiając twórczość artysty z Grodu Kraka, nie sposób nie wspomnieć o jego twórczości malarskiej związanej z teatrem. W jego dorobku malarskim znajduje się przecież wiele dzieł, których inspiracją były postaci aktorów, odtwarzających role z jego własnych utworów dramatycznych ( np. „Portret Andrzeja Mielewskiego w roli Rapsoda” z dramatu Bolesław Śmiały, czy zaginiony cykl portretów znakomitego aktora Ludwika Solskiego.
Autorski tekst pani profesor Luby Ristujcziny w wyczerpującej formie przedstawia i przybliża Czytelnikowi niezwykłe bogactwo i wszechstronność warsztatu artystycznego Stanisława Wyspiańskiego. Eseistyczna forma opisu, użyta przez autorkę sprawia, że nawet trudniejsze jego fragmenty zostają łatwo przyswajane. Niezwykle ciekawym dla Czytelnika będzie zapewne ostatni rozdział w którym autorka opisuje losy najbliższej rodziny Wyspiańskiego po jego przedwczesnej śmierci w roku 1907 ( 28 listopada o godz. 17,10 ). Wbrew intencjom rodziny jego pogrzeb stał się wielką manifestacją polityczną w której uczestniczyło ponad 40 tysięcy żałobników z trzech zaborów. Konduktowi żałobnemu towarzyszył przejmujący głos dzwonu Zygmunta, odprowadzający wielkiego artystę do Krypty Zasłużonych w kościele Świętego Stanisława na Skałce. W końcowej części albumu znajduje się obszerne kalendarium życia artysty, w którym w bardzo syntetycznej formie autorka przypomina najważniejsze wydarzenia i osoby z jego biografii.
